PUVA- to co powinieneś wiedzieć przed włączeniem terapii

Co to jest PUVA?
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest naturalnie emitowane przez słońce. W zależności od długości fali UV dzieli się na 3 grupy: UVA, UVB i UVC. Promieniowanie UVA przenika do skóry właściwej i odpowiada w dużej mierze za powstawanie opalenizny. Ten rodzaj promieniowania działa na nas przez cały rok i przenika przez szyby. UVB jest w większości absorbowane przez naskórek, czyli najbardziej zewnętrzną powierzchnię skóry i odpowiada za oparzenia. UVC jest pochłaniane przez warstwę ozonową Ziemi, więc jego oddziaływanie nas nie dotyczy. Nazwa PUVA pochodzi od połączenia leków-Psoralenów i  promieniowania UVA.

Psoraleny są substancjami naturalnie występującymi w przyrodzie i prowadzącymi do wzrostu wrażliwości skóry na działanie światła. W przypadku terapii PUVA psoraleny przyjmowane są najczęściej doustnie, jednak istnieją również inne metody: np. bath PUVA (gdzie trzeba się wykąpać w roztworze leku). Lek ten występuje również w formie kremu.

Jakie choroby można leczyć przy użyciu PUVA?
Ten rodzaj terapii najczęściej jest stosowany w leczenia łuszczycy, wyprysku, bielactwa, ziarniniaka grzybiastego i wielopostaciowych osutek świetlnych.

Dlaczego mam być leczony terapią PUVA?
Terapia PUVA powinna pomóc w leczeniu Twojej choroby skóry. Zdarza się, że zalecone dotychczas leczenie miejscowe (maści, kremy) nie są wystarczające dla osiągnięcia zadowalającej poprawy stanu skóry a leczenie przy pomocy tabletek czy zastrzyków nie wydaje się dla Ciebie odpowiednie. Jednak w niektórych sytuacjach, będzie trzeba, oprócz samych naświetlań, połączyć obie metody leczenia.
W przypadku pacjentów z łuszczycą znaczącą poprawę można osiągnąć po ok. 20 naświetlaniach i uzyskać remisję na kilka miesięcy (3-4, czasami dłużej).

W porównaniu z innymi rodzajami naświetlań PUVA ma następujące zalety:
– W wielu przypadkach ten rodzaj terapii daje dłuższe okresy remisji w porównaniu z promieniowaniem UVB.
– W wielu przypadkach (nie we wszystkich), PUVA jest bardziej skuteczna niż wąskopasmowe UVB i czas leczenia może być krótszy.

Jakie są inne metody leczenia?
Oprócz PUVA istnieją (najprawdopodobniej) również inne metody leczenia Twojej choroby, takie jak wąskopasmowe UVB, leczenie miejscowe (maści, kremy) i ogólne (tabletki, zastrzyki). W niektórych przypadkach, wskazane okazuje się łączenie metod, tj. przy PUVA dodatkowo lekarz może zalecić smarowanie wybranymi maściami lub dołączy leki ogólne, np. retinoidy.

W dniu naświetlań:

• NIE UŻYWAJ PERFUM, DEZODORANTÓW, KREMÓW PO GOLENIU I INNYCH KOSMETYKÓW PRZED NAŚWIETLANIEM. Wiele kosmetyków zawiera substancje, które uwrażliwiają skórę na działanie światła. Może to prowadzić do powstawania przebarwień (ciemniejszych plam na skórze), które czasami utrzymają się miesiącami.

• PRZED NAŚWIETLANIEM NIE NAKŁADAJ ŻADNYCH KREMÓW I MAŚCI NA SKÓRĘ (chyba że lekarz zaleci inaczej). Przeważnie można stosować kremy nawilżające w skład, których nie wchodzą oleje. Natłuszczanie skóry przed naświetlaniem może prowadzić do nieskuteczności terapii lub oparzeń. W przypadku suchej i łuszczącej się skóry lekarz zaleci odpowiedni krem nawilżający, który będzie można bezpiecznie stosować przed naświetlaniem.

• W CZASIE TRWANIA TERAPII OGRANICZ DO MINIMUM EKSPOZYCJE NA SŁOŃCE. Nie opalaj się, stosuj ubranie osłaniające skórę, nakrycie głowy i kremy z filtrem UV o SPF 30  lub wyższym na okolice, których nie zasłoniłeś ubraniem (więcej o fotoprotekcji przeczytasz TU). Zapobiegnie to powstawaniu oparzeń skóry. Leki, które przyjmujesz w dniu terapii, uwrażliwiają Twoją skórę na światło. Każda dodatkowa dawka promieniowania może powodować poważne oparzenia. Promieniowanie UVA przechodzi również przez szyby!

  

• Po przyjęciu dawki Oxsoralenu musisz nosić okulary chroniące przed promieniowaniem UVA (np. okulary przeciwsłoneczne z filtrem UVA, lub okulary korekcyjne z filtrem UV) od momentu przyjęcia tabletki do godzin wieczornych (minimum 8 godzin od przyjęcia leku).

• ZAKŁADAJ TĘ SAMĄ BIELIZNĘ W CZASIE NAŚWIETLAŃ. Jest to ważne, ponieważ inne majtki będą odsłaniać nowe powierzchnie skóry, które przy dużej dawce promieniowania mogą ulec oparzeniu.

• Jeśli w czasie terapii obciąłeś włosy czy zamiast rozpuszczonych masz spięte włosy, poinformuj o tym personel przed naświetlaniem. Bardzo ważne jest by przy zwiększanej dawce nie naświetlać wcześniej osłoniętej okolicy.

  Jakie ryzyko wiąże się z naświetlaniem?
  
  Musisz wiedzieć, że jak każde leczenie, niesie ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Co może się dziać w przypadku PUVA?

  • Skóra może być sucha i swędzieć.

  • Niektórzy pacjenci zgłaszają nudności po przyjęciu tabletek Oxsoralenu.

  • Stan skóry może się czasowo pogorszyć.

  • Skóra może zostać oparzona, tak jak przy opalaniu. Niektóre okolice mogą się zaczerwienić i opalić. Objawy takie mogą wystąpić najczęściej po 8-14 godzinach i ustępują do 24 godzin.

  • Bardzo rzadko pacjenci rozwijają polimorficzne osutki świetlne, czyli swędzącą wysypkę po zadziałaniu światła słonecznego.

    

  • Długie leczenie PUVA (miesiące czy lata) powoduje starzenie skóry i zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu skóry. Ryzyko to jest znikome na początku leczenia, ale znacząco się zwiększa po 150-200 sesjach naświetlania. Dlatego rzadko kiedy pacjent jest leczony dłużej niż 200 sesji PUVA. Przed włączeniem terapii a następnie raz w roku powinieneś być badany dermatologicznie.

  • Jeśli w czasie naświetlania w kabinie nie założysz okularów ochronnych i masz otwarte oczy, oparzeniu mogą ulec Twoje oczy, dając objawy w postaci niewyraźnego widzenia i pieczenia kilka godzin po naświetlaniu. Zwiększa się również ryzyko rozwoju zaćmy w przyszłości. W przypadku noszenia okularów ochronnych możesz otworzyć oczy podczas naświetlań. Prawdopodobnie, długotrwałe leczenie PUVA terapią może zwieszać ryzyko rozwoju zaćmy w przyszłości. Przez noszenie okularów ochronnych zmniejszasz je do minimum.

    

    Przed włączeniem terapii PUVA a następnie raz do roku powinien badać Cię okulista.

  • Mimo że nie ma jednoznacznych dowodów na to, by PUVA powodowała wady rozwojowe płodu, nie zaleca się jej podczas ciąży i w okresie karmienia piersią.

  Leczenie PUVA zalecane jest najczęściej dla osób z dużym nasileniem zmian skórnych, może jednak okazać się niewłaściwe jeśli masz jasny fototyp skóry lub przyjmujesz leki, albo masz schorzenie, które zaostrza się pod wpływem światła. Musisz być również świadomy, że po odstawieniu leczenia, w niektórych przypadkach choroba może szybko nawrócić i wskazane może być ponowne naświetlanie.